Жай келип, кичинекей кан соргучтар кайрадан мергенчиликке жөнөштү. Чиркейлер 30 миллион жылдан бери аңчылык өнөрүн өркүндөтүп, жем издөө үчүн физиологиялык сенсорлорун колдонушат. Адамдар менен жаныбарларды чиркейлердей тажаткан курт-кумурскалар аз.
Чиркейлердин белгилүү болгон бардык түрлөрүнүн эркектери өсүмдүктөрдүн азыктары - чаңча жана гүлдөрдүн ширеси менен гана азыктанат. Алар кан соруп соода кылышпайт, болгону жийиркеничтүү кычышышат. Бирок ургаачылар вампиризмсиз жашай алышпайт. Алар кимди тиштегени менен иши жок - адамдар же жаныбарлар.
Жупташуу мезгили башталганда, ургаачылары эркектерин мүнөздүү жогорку үн менен чакырышат. Чиркейлер бул үн термелүүлөрүн антенналары менен алышат, ургаачыларын тандап, жупташуу жүрөт. Уруктангандан кийин ургаачы чиркейдин тукуму үчүн кан керек. Жада калса бир тамчы кан жүздөгөн чиркейлердин жумурткаларына өмүр берет. Эгерде кан табылбаса, анда ургаачылар убактылуу вегетариандык болуп калышат, бирок мындай учурда алар жумуртка таштай алышпайт.
Чиркей канды соруу үчүн, жабырлануучунун терисин тешип, ичердин алдында кандын уюушуна жол бербей турган затты сайып коёт. Бул бөтөн зат жабырлануучунун иммундук системасын стимулдайт жана тиштеген жердин тегерегинде шишик жана кычышуу пайда болот.
Баарынан жагымсыз нерсе, чиркейлер чагып гана тим болбостон, ар кандай коркунучтуу ооруларды тиштегенде алып жүрөт. Дарыгерлер жана биологдор чиркейлерди негизинен тропикалык кеңдиктерде кездешкен безгектин күнөөсү деп эсептешет. Безгек чиркейлери кадимки чиркейлерден анчалык чоң эмес. Сиз мындай кан соргучтарды мүнөздүү келишине жараша айырмалай аласыз - алардын далысы жогору көтөрүлгөн.
Чиркейлер аркылуу жугуучу оорулардын экинчи тобу микроскопиялык жипчелүү курттардан пайда болот. Кан айлануу же лимфа системасына кирип, бул курттар кан уюп, кан тамырлардын бүтөлүп калышына, лимфанын учу-кыйырына чейин топтолушуна алып келет - "пилантиаз". Мындай оорулар Африка, Азия жана Түштүк Америкада көп кездешет. Мындан тышкары, чиркейлерде тропикалык жана сары ысытма, ар кандай энцефалиттер бар.
Балким, чиркейлер кээ бир адамдарга учуп кетпесин байкагандыр. Бул өзгөчөлүктү эл бактылуу адамдардын ден-соолугунун начардыгы менен түшүндүрөт. Курт-кумурскалар көп учурда катуу оорудан алсыраган адамдар менен байланыштырылбайт. Чиркейлер кандын сапатын алыстан эле тааныйт. Демек, сизди аёосуз чагып алган болсо, денеңиздин жакшы абалына кубаныңыз!
