Котормочулук өнөрү адамдарга бул тилдерди үйрөнүүдөн убара болбой, дүйнөнүн дээрлик бардык тилдеринде жазган авторлордун чыгармалары менен таанышууга мүмкүнчүлүк берет. Бирок Шекспирди же Гетени, Стендалды же Коэлону котормодо окугандардын бардыгы эле котормо автордун сүйлөө өзгөчөлүктөрүн канчалык чагылдырат деп ойлошпойт.
Прозалык которуунун өзгөчөлүктөрү
Прозалык чыгармалардын котормосу менен кырдаал жөнөкөй, бирок бул жерде да кылдаттык бар. Көркөм сөз, сиз билгендей, кадимки оозеки же ал тургай көркөм сөздөн айырмаланат. Ар бир автор көркөм чыгарманы жаратып, тилди өз оюн эң так, ачык жана образдуу чагылдырууга мүмкүнчүлүк берген курал катары колдонот.
Албетте, проза чыгармаларында маани-маңыз башкы орунду ээлейт, бирок бул маанинин жеткирилиши дагы маанилүү. Ар бир автор өзүнүн мүмкүнчүлүктөрүн колдонот: ал жандуу адаттан тыш образдарды табат, баатырлардын сүйлөөсүн жана автордук эскертүүлөрдү өз эне тилинин фразеологизмдери менен ар тараптуу кылат, окурман-мекендешке ачык-айкын, өз өлкөсүнүн тарыхый жана маданий чындыктарына тикелей же кыйыр түрдө кайрылат., бирок чет элдик үчүн анчалык деле түшүнүксүз.
Котормочунун милдети - автордун текстин туура которуу гана эмес, ошондой эле чыгарманын атмосферасын окурманга жеткирүү, автор сүрөттөгөн же бир гана эскерген чындыктарды мүмкүн болушунча ачык-айкын кылуу. Бул үчүн кээде автор тарабынан берилген эмес, түшүндүрмөлөрдү берүү менен, окурмандарга түшүнүксүз болгон фразеологизмдерди жана фразеологиялык бирдиктерди жакын матчтарга алмаштырып, бирок алардын эне тилинен алынган, автордун өзгөчөлүктөрүн эске алуу керек. сөз айкаштарын жана сүйлөмдөрүн куруу. Ушундай учурда гана котормо автордун ниетин гана эмес, анын стилинин өзгөчөлүктөрүн да чагылдыра алат. Анан, албетте, мыкты котормочу чыныгы татыктуу көркөм котормону түзүү үчүн, автордо толугу менен “эрип”, бир көз ирмемге бирөө болуп кала алат.
Поэтикалык котормонун өзгөчөлүктөрү
Ырлардын котормосунда абал бир аз башкача. Эгерде спектаклдерде же эпикалык чыгармаларда мааниси мурдагыдай эле лидерлик позицияны сактап кала берсе, анда лирикалык ырларда автордун сезимдерин, анын маанайын, абалын жана дүйнөнү кабылдоосу биринчи орунга чыгат. Муну толугу менен чагылдыруу, жөн гана мазмунду кайра баяндоодон да кыйыныраак.
Демек, ар кандай поэтикалык котормо ар дайым котормочунун автордук чыгармачылыгынын бир бөлүгү болуп саналат, анткени ал ага өз сезимдерин киргизет жана ансыз ырлар өлүк жана пайдасыз.
Поэтикалык котормо жасоону ойлогон ар бир адамга туш болгон дагы бир кыйынчылык - бул оригиналдын, ал эми идеалдуу түрдө анын негизги үн катмарынын ритмикалык үлгүсүн сактоо. Автор менен котормочунун тилдери бири-биринен олуттуу айырмаланышы мүмкүн экендигин эске алганда, бул өтө кыйын, кээде мүмкүн эмес болушу мүмкүн.
Мисалы, англис тили бир муундуу жана эки муундуу сөздөрдүн көптүгү менен мүнөздөлсө, орус тилинде узунураак сөздөр басымдуулук кылат. Ошентип, англис тилинде жазылган аят строфасында анын орус тилине болгон котормосунан көп сөз болот. Бирок бул котормо автордун көлөмүнө ылайыктуу болушу керек, бирок маанисин да, эмоционалдык мазмунун да жоготпойт! Анын үстүнө анын музыкалык үнүн сактап калууга аракет кылсак жакшы болмок. Мындай тапшырманы эң зээндүү котормочулар гана жеңе алышат, бирок кээде алар үчүн да оор болуп калат.
Демек, каалагандай, поэтикалык чыгарманын котормочусу автордун ырына “таянып” өзүнүн поэмасын жаратат, кээде аны дээрлик таанылгыс кылып өзгөртөт. Поэзиянын котормолору ар кандай авторлордон ушунчалык айырмаланып турушу бекеринен эмес. Жана "чыныгы" Шекспирди баалоо үчүн, акыры, анын чыгармаларын англис тилинде окуган жакшы.
